روپوش سربی دندانپزشکی: آیا استفاده از آن ضروری است یا نه؟

امروزه در دنیای پیشرفته دندان پزشکی، فناوریهای رادیولوژی نقشی حیاتی در تشخیص و درمان مشکلات دندانی ایفا میکنند. این فناوریها به دندانپزشکان این امکان را میدهند که با دقت بیشتری مشکلات دندان بیماران را شناسایی و درمان کنند. با این حال، قرار گرفتن در معرض اشعه های رادیولوژی میتواند برای بیماران و پرسنل دندانپزشکی خطرناک باشد. یکی از ابزارهای حیاتی برای کاهش این خطرات، روپوش سربی دندانپزشکی است که با جلوگیری از نفوذ اشعههای مضر به بدن، سلامت افراد را تضمین میکند. اما آیا هنوز هم استفاده از این روپوشها ضروری است؟ در این مقاله، به بررسی اهمیت و تغییرات اخیر در استفاده از روپوش سربی در رادیولوژی دندانپزشکی، ویژگیهای آن و نکات مهم در استفاده از این وسیله محافظتی خواهیم پرداخت.
- روپوش سربی دندانپزشکی چیست؟
- مواد استفاده شده در ساخت روپوش سربی دندانپزشکی
- انواع روپوش سربی برای محافظت در برابر اشعه ایکس
- آیا استفاده از روپوش سربی در تصویربرداری اشعه ایکس ضروری است؟
- آیا استفاده از روپوش سربی در عکسبرداری دندانپزشکی برای زنان باردار ضروری است؟
- اشعه ایکس و تاثیر آن بر افراد باردار
فهرست مطالب

آیا در آخرین باری که عکس اشعه ایکس گرفتید، متخصص رادیولوژی یک روپوش سربی را بر روی بخشی از بدن شما قرار داد؟ اگر جوابتان بله است، باید بگم که متخصص رادیولوژی، از آن روپوش برای محافظت از بدن شما در برابر اشعه ایکس استفاده کرده است. این روپوش ها معمولاً از ترکیب لاستیک و سرب ساخته میشوند و بهصورت پیش بند یا جلیقه طراحی میشوند تا از نواحی حساس بدن مانند سینه، شکم، گردن محافظت کنند.
بیشتر بخوانید: رادیولوژی دندان چیست و چه کاربردی دارد؟
مواد استفاده شده در ساخت روپوشسربی دندانپزشکی

در ساخت روپوش سربی دندانپزشکی، از موادی استفاده میشود که توانایی جذب و کاهش تابش اشعه را دارند. مواد سربی و فلزات سنگین دیگری مانند تیتانیوم، بیسموت و تنگستن از جمله موادی هستند که در ساخت این روپوشها به کار میروند. این مواد به دلیل ویژگیهای خاص خود مانند خاصیت جذب و پراکندگی بالای اشعه و دوام طولانی، مورد توجه قرار میگیرند. علاوه بر مواد سربی و فلزی، روپوش سربی ممکن است شامل مواد غیرسربی نظیر پلیمرهای مختلف، نایلون و مواد مرکب باشد. این مواد غیرسربی برای افزایش انعطافپذیری و راحتی استفاده از روپوش سربی و کاهش وزن آنها استفاده میشوند.
انواع روپوش سربی برای محافظت در برابر اشعهایکس
این روپوش ها در انواع مختلفی تولید میشوند تا نیازهای متنوع متخصصان پزشکی را برآورده کنند. در این مقاله به معرفی انواع روپوش سربی از نظر وزن، عملکرد، کاربرد و میزان محافظت میپردازیم.

۱) انواع روپوش سربی از نظر وزن
روپوش سربی معمولی:
وزن : وزن این روپوش به دلیل ضخامت بالای سرب در ساختار خود بسیار سنگین بوده و استفاده از آن دشوار است.
کاربرد: این نوع روپوش معمولاً در مواردی که مواجهه با تابش های شدید رادیواکتیو وجود دارد، استفاده میشود.
روپوش کامپوزیت سربی سبک و فوق سبک:
وزن: وزن این روپوش سبکتر از نمونههای معمولی است (۲۵ تا ۳۰ درصد سبکتر).
ویژگیها: ترکیبی از سرب، پلاستیک، پارچه و فلزهای سبک که استفاده و تحرک را برای پرسنل راحتتر میکند.
کاربرد: این روپوش های کامپوزیت برای استفاده روزمره در محیطهای پزشکی و دندان پزشکی مناسب هستند.
۲) انواع روپوش سربی از نظر عملکرد
حفاظت از جلوی بدن:
ویژگیها: برای محافظت از جلوی بدن طراحی شده اند. پوشش سربی این روپوشها در جلوی کار قرار دارد.
کاربرد: این روپوشها از متداولترین نوع شیلدهای سربی هستند و برای اتاقهای جراحی مناسب میباشند.
حفاظت از جلو و عقب بدن:
ویژگیها: در این روپوشها پوشش سربی در هر دو طرف بدن برای محافظت چند جهته قرار گرفته است.
کاربرد: برای اتاقهای آلوده یا اتاقهای رادیولوژی مناسب میباشند.
3) انواع روپوش سربی بر اساس نوع کاربرد
روپوش سربی بیمار:
ویژگیها: این روپوشها به صورت پیشبند یا جلیقه برای محافظت از سینه، شکم، گردن و اندامهای تناسلی بیمار طراحی شدهاند.
کاربرد: در عکسبرداری با اشعه ایکس دندان برای محافظت از بیمار استفاده میشوند.
روپوش سربی دندانپزشک:
ویژگیها: این روپوشها به صورت جلیقه یا پیش بند برای محافظت از سینه، شکم و گردن دندانپزشک و کارکنان دندانپزشکی طراحی شدهاند.
کاربرد: در محیطهای دندانپزشکی برای محافظت از پرسنل استفاده میشوند.
روپوش سربی پاراوان (پاراوان سربی دندانپزشکی یا پرده محافظ سربی)
ویژگی ها: این روپوش ها به صورت پاراوانهای بزرگ (پردههای بزرگ) و قابل حمل برای محافظت از ناحیه جلویی بدن بیمار و سایر افراد طراحی شدهاند.
کاربرد: در عکس برداری با اشعه ایکس دندان برای محافظت از بیمار و دیگر افراد حاضر در محیط استفاده میشوند.

آیا استفاده از روپوش سربی در تصویربرداری اشعه ایکس ضروری است؟
به گفته مجله انجمن دندانپزشکی آمریکا، پوشیدن پیش بند سنگین سربی در طول عکسبرداری دندان با اشعه ایکس دیگر ضروری نیست. با پیشرفت فناوری اشعه ایکس دندانپزشکی، خطر پراکنده شدن تشعشعات خارجی به سایر اعضای بدن تقریباً از بین رفته است. با این حال، برخی از مطبها هنوز از فناوری قدیمی استفاده میکنند که میزان تابش بیشتری نسبت به سیستمهای جدید دارند، اما میزان تابش آن کم خطر است و نگرانی زیادی را ایجاد نمیکند.
استفاده از پیشبند سربی و یقه محافظ تیروئید برای حفاظت در برابر اشعه ایکس هنوز متداول است؛ ولی گاهی اوقات این محافظها مانع از تابش مناسب پرتوها میشوند و باعث میشوند که نیاز به تکرار عکسبرداری پیدا کنیم. این مسئله مخصوصاً در سیستمهای جدیدی که نیاز به تنظیمات دقیق و خودکار برای کنترل نوردهی دارند، ممکن است با تکرار عکسبرداری خطر افزایش تابش را به همراه داشته باشند. برخی ایالتها مانند اورگن از سال ۲۰۱۶ نیاز به استفاده از پیشبند سربی را در طول عکسبرداری با اشعه ایکس دندانپزشکی حذف کردهاند، اما در بسیاری از ایالتها هنوز این پیش بندها ضروری هستند. با این حال، بسیاری از بیماران به دلیل عادتهای قدیمی و تصورات غلط، انتظار دارند که هنگام عکسبرداری با اشعه ایکس از محافظ سربی استفاده شود. پیشنهاد استفاده از پیشبند سربی به این بیماران میتواند به آنها حس راحتی و اطمینان بیشتری بدهد.

بیشتر بخوانید: مراقبتهای پس از کشیدن و جراحی دندان
آیا استفاده از روپوش سربی در عکسبرداری دندانپزشکی برای زنان باردار ضروری است؟
توصیه های جدید انجمن دندانپزشکی آمریکا (ADA) در مورد روپوش سربی شامل افراد باردار نیز میشود. بسیاری از ارائه دهندگان خدمات دندانپزشکی معتقدند که افراد باردار ممکن است برای گرفتن عکس اشعه ایکس بدون استفاده از محافظ سربی مردد باشند. با این حال به گفته دندانپزشکان، خطر تابش برای افراد باردار مانند دیگر افراد معمولی بسیار کم است و میزان تابش دریافتی مشابه میزان تابشی است که در طول یک پرواز ۵ ساعته تجربه میشود؛ وقتی با یک پرواز خطوط هوایی پرواز میکنید، در ارتفاع هستید و در معرض تشعشعات کیهانی بیشتری قرار میگیرید که بسیار شبیه به اشعه ایکس است. پس به تعویق انداختن عکسبرداری با اشعه ایکس دندان در دوران بارداری توصیه نمیشود؛ زیرا میتواند به شناسایی دندان عفونی که نیاز به درمان فوری دارد، کمک کند. اگر عفونت در بدن پخش شود، ممکن است برای جنین بدتر از تابش اشعه ایکس باشد. احتمال آسیب رسیدن به جنین از طریق اشعه ایکس در دوران بارداری بسیار اندک است، پس نیازی به نگرانی در این باره وجود ندارد.

اشعه ایکس و تاثیر آن بر افراد باردار
در تصویر برداریهای تشخیصی، معمولاً از دوز کم تابش استفاده میکنند مانند تصویربرداری اشعه ایکس از دندانها، سر، بازوها، پاها و قفسه سینه که بسیاری از این اشعهها نواحی شکم و اندامهای تناسلی را مستقیم در معرض تابش قرار نمیدهند. در دوران بارداری، نیازی به پوشیدن پیش بند سربی هنگام عکسبرداری با اشعه ایکس در این نواحی نیست.
اشعه ایکس متمرکز بر شکم، کمر یا لگن میتواند شکم را در معرض تابش مستقیم قرار دهد؛ در این مورد، خطر آسیب به جنین بستگی به مدت زمان بارداری، میزان تابش و نوع اشعه ایکس دارد. تیم مراقبتهای بهداشتی میتواند اقداماتی برای به حداقل رساندن تابش به جنین انجام دهد. دریافت مقدار زیادی از اشعه ایکس به شکم در مدت زمان کوتاه در مراحل اولیه بارداری میتواند منجر به نگرانیهای سلامتی برای نوزاد در حال رشد شود. دریافت تابش در دوز های بسیار بالا در طی دو هفته اول پس از لقاح میتواند باعث سقط جنین شود. بنابراین، توصیه میشود در صورت نیاز به اشعه ایکس در این نواحی، تیم پزشکی اقدامات محافظتی مناسبی را برای کاهش خطرات انجام دهند.
نتیجه گیری
پیشرفتهای اخیر در فناوری اشعه ایکس دندانپزشکی و یافته های علمی جدید نشان میدهند که استفاده از محافظ سربی برای عکسبرداری با اشعه ایکس دندانپزشکی دیگر ضروری نیست که این امر شامل افراد باردار نیز میشود. اگرچه نگرانی های مربوط به تابش در این دوران قابل درک است اما به طور کلی، متخصصان دندانپزشکی باید با بیماران خود در مورد پیشرفت های فناوری اشعه ایکس و کاهش خطرات مربوط به آن صحبت کنند تا بیماران از مزایای مراقبتهای دندانی مدرن آگاه شوند و اضطراب کمتری داشته باشند. این آموزشها میتوانند به بیماران کمک کنند تا به تدریج با تغییرات جدید در فناوری و روشهای محافظتی سازگار شوند و تجربهای مثبتتر از بازدیدهای دندانپزشکی داشته باشند.
مسواکالا
سایت ما، با دستهبندی متنوعی از مطالب مرتبط با بهداشت دهان و دندان، ارائه دهنده راهنماییها و نکات مفید برای حفظ سلامتی دهان و دندان است.
