مکیدن انگشت و پستانک چه تاثیری روی دندان های کودکان میگذارد؟

آیا تا به حال به این فکر کردهاید که چگونه میتوانید کودک خود را از عادت مکیدن پستانک دور کنید بدون آنکه آسیبی به او وارد شود؟ این یکی از دشواریهایی است که بسیاری از والدین با آن روبرو هستند، به ویژه زمانی که این عادت بر سلامت دهان و دندان کودک تأثیر میگذارد. از نظر علمی، مکیدن پستانک و انگشت شست مزایا و معایبی دارد، به خصوص برای کودکان زیر شش ماه. اگرچه مکیدن انگشت برای نوزادان به منظور تسکین و آرامش طبیعی است، اما ادامهی این رفتار تا سنین بالاتر، میتواند پیامدهای جدی برای سلامت دهان و دندان آنها در آینده داشته باشد. در این مقاله، به بررسی عوارض استفاده طولانی مدت از پستانک و مکیدن انگشت شست، همراه با ارائه راهکارهایی برای پیشگیری و مدیریت این عادت خواهیم پرداخت. پس با ما همراه باشید.
فهرست مطالب
چرا کودکان مکیدن پستانک و انگشت خود را دوست دارند؟
مکیدن پستانک یا انگشت برای کودکان نه تنها راهی برای آرامش است، بلکه بخشی از طبیعت آنها نیز محسوب میشود. این کار به آنها کمک میکند تا در شرایط ناآشنا و استرسزا احساس امنیت کنند. مکیدن برای نوزادان یک فرایند غریزی است و حتی میتواند به کاهش خطر برخی مشکلات سلامتی کمک کند. به همین دلیل، کودکان غالباً در دوران نوزادی به سمت پستانک یا انگشت خود کشیده میشوند، زیرا این عمل آنها را آرام و مطمئن نگه میدارد.
چه زمانی باید مکیدن انگشت یا پستانک را متوقف کرد؟
کودکان باید این عادت را تا سن ۲ سالگی قطع کنند یا دستکم آن را محدود سازند. البته، بسیاری از کودکان تا سنین ۲ تا ۴ سالگی به تدریج از این عادت دست میکشند. اگرچه مکیدن انگشت یا پستانک قبل از چهار سالگی معمولاً تأثیری بر دندانهای کودک ندارد، اما ترک این عادت پس از این سن میتواند دشوارتر باشد و احتمال دارد بر تکامل دهان و دندان کودک تأثیر بگذارد.

مزایای مکیدن پستانک یا انگشت
مکیدن پستانک یا انگشت نه تنها برای آرامش کودکان مفید است، بلکه فواید مهم دیگری نیز دارد، به ویژه در پیشگیری از سندرم مرگ ناگهانی نوزادان (SIDS). این سندرم معمولاً به دلیل خواب بسیار عمیق و گاهی اوقات قطع تنفس در خواب رخ میدهد. استفاده از پستانک میتواند باعث تحریک عصبی در نوزادان شود که این امر به خواب سبکتر آنها کمک کرده و خطر قطع تنفس را کاهش میدهد.
معایب مکیدن پستانک یا انگشت
مکیدن پستانک یا انگشت میتواند در سنین پایین به کودکان کمک کند تا با استرس، خستگی یا درد دندان درآوردن کنار بیایند و آسانتر به خواب بروند؛ با این حال، ادامه این عادت پس از سن چهار سالگی میتواند تأثیرات منفی بر روی دندانها و فرم فک کودک داشته باشد، از جمله تغییر شکل دندان ها و احتمال نیاز به درمانهای ارتودنسی در آینده. این عادت همچنین ممکن است زیبایی لبخند کودک را تحت تأثیر قرار دهد و باعث شود که دندان ها و فک در جایگاه نامناسبی قرار بگیرند.
نکاتی ضروری در استفاده از پستانک
بهتر است نوزاد، به جای مک زدن انگشتان خود، اسباب بازی یا پتو، از پستانک استفاده کند. اما لازم است نکات در استفاده از آن را در نظر بگیرید:
- برای حفظ شکل طبیعی دهان نوزادتان، بهتر است پستانک نرمی انتخاب کنید که هنگام مکیدن و برخورد با سقف دهان، پهن شود و فشار کمی به آن وارد کند.
- هنگام خرید پستانک برای کودکتان، مدلهایی را انتخاب کنید که از نظر ارتودنسی تأیید شدهاند. این نوع پستانکها طوری طراحی شدهاند که فشار کمتری به دندانها وارد میکنند و به رشد طبیعی فک و دندانها کمک میکنند. پستانکهای ارتودنسی معمولاً یک تکه هستند و دارای بخش بالایی گرد و پایینی مسطحاند که در دهان کودک به خوبی جا میگیرند و شبیه سازی خوبی از مکیدن سینه مادر را ارائه میدهند. این ویژگیها به حفظ سلامت دهان و دندان کودک کمک میکنند.

- مرتباً ظاهر پستانک را بررسی کنید تا پارگی، ترک خوردگی و دیگر علائم فرسودگی را نداشته باشد؛ زیرا در این حالت به یک ابزاری غیرایمن برای کودکان تبدیل خواهد شد.
- از مالیدن پستانک به شکر، عسل یا هر نوع مادهی شیرین دیگر پرهیز کنید؛ زیرا این کار میتواند باعث پوسیدن دندان نوزادتان شود.
عوارض مکیدن انگشت یا پستانک به مدت طولانی
مکیدن طولانی مدت انگشت شست یا پستانک، مشکلات زیر برای کودکان به وجود خواهد آورد:
۱. نامرتب شدن دندان ها
ادامهی مکیدن انگشت یا پستانک پس از سن سه سالگی میتواند باعث نامرتبی دندانها شود، زیرا فشار مداوم وارد شده به دندان های بالا و پایین، موجب خارج شدن آنها از ردیف طبیعیشان میگردد.
۲. مال اکلوژن
مال اکلوژن (malocclusion) یک ناهنجاری دندانی است که به دلیل مکیدن انگشت یا پستانک از سن ۳ سالگی به بعد در کودکان شایع است. این وضعیت میتواند باعث مشکلات در جفت شدن صحیح دندانها شود:
اپن بایت (بایت باز):
در حالت اپن بایت (Open Bite)، هنگام بستن دهان، دندانهای جلویی بالا و پایین به هم نمیرسند و فاصلهای بین آنها وجود دارد. این میتواند در خوردن و صحبت کردن تأثیر منفی داشته باشد.
اوربایت:
اوربایت (overbite) زمانی رخ میدهد که دندانهای جلویی بالایی بیش از حد روی دندان های پایینی همپوشانی داشته باشند. این همپوشانی بیش از حد میتواند در عملکرد دندانها اختلال ایجاد کند و بر تکلم و خوردن کودک تأثیر منفی بگذارد.
این عوارض میتوانند، نیاز به درمانهای دندانپزشکی و ارتودنسی داشته باشند تا مشکلات ایجاد شده اصلاح شود.

۱. تغییر در رشد فک و صورت
مکیدن طولانی مدت پستانک یا انگشت تأثیرات قابل توجهی بر رشد فک و صورت کودک میگذارد. این عادت میتواند باعث تنگ شدن سقف دهان و کوچک شدن فک شود که به مرور زمان بر شکل کلی صورت کودک تأثیر میگذارد. فشار مداوم ناشی از مکیدن باعث میشود که دندان ها در جایگاه نامناسبی قرار بگیرند و فکها نتوانند به درستی رشد کنند. این امر میتواند به نامرتبی و شلوغی دندان ها منجر شود، زیرا فضای کافی برای رشد طبیعی دندانها وجود ندارد. در موارد شدید، ممکن است نیاز به جراحیهای فک در بزرگسالی داشته باشد.
۲. درد فک و اختلالات TMJ (مفصل فک)
وقتی دندانهای کودک به درستی روی هم قرار نمیگیرند، مفصل فکی او مجبور است برای جویدن غذا به شکل نامتعارفی حرکت کند. این حرکات غیرعادی به مرور زمان میتوانند باعث درد شدید یا آسیب دائمی به مفصل فک (TMJ) شوند. اختلالات مفصل فک، میتواند به شکل سردرد، درد گوش، فشردن دندانها به هم، ساییدن دندانها و یا احساس کلیک در فک، خود را نشان دهد.
۳. فشار دادن زبان به دندان ها
عادت طولانیمدت مکیدن میتواند حرکات طبیعی ماهیچهای زبان کودک را تغییر دهد. در این حالت، به جای اینکه زبان به سقف دهان فشار بیاورد، به دندانها فشار میآورد. این حرکت، موسوم به “فشار زبان یا تانگ تراست“، میتواند تأثیرات بلندمدتی بر روی قرارگیری استخوانهای صورت و دندان ها داشته باشد که نهایتاً به مشکلات ارتودنسی منجر میشود و ممکن است نیاز به درمانهای ارتودنسی بیشتر در آینده داشته باشد.
۴. تأثیر بر تکلم و تلفظ
مکیدن انگشت یا پستانک به مدت طولانی میتواند تکلم کودک را تحت تاثیر قرار بدهد؛ این تاثیر اغلب به دلیل فشار دائمی بر دندان های جلویی و ایجاد ناهنجاری های دندانی اپن بایت یا اوربایت اتفاق میافتد. در اثر ناهمراستایی دندان ها و ضعف کنترل زبان، ممکن است کودک شل صحبت کند یا حروفی مانند س، ز، ل و ر را نتواند درست تلفظ کند.
۵. زخمها و تاولهای دهانی
کودکانی که انگشت خود را میمکند یا از پستانک استفاده میکنند، بیشتر در معرض زخم و تاول دهانی قرار دارند. این زخمها اغلب زمانی به وجود میآیند که کودکان سقف دهان خود را که نرم و مستعد آسیب است، خراش میدهند. زخمها معمولاً بین یک تا دو هفته بهبود مییابند و درمان خاصی نمیخواهند، اما درد آنها میتواند مانع از مسواک زدن کودک شود و به مشکلات دهان و دندان آینده منجر گردد.
بیشتر بخوانید: روش های صحیح مسواک زدن
۶. پوسیدگی و حفرههای دندانی
برخی از والدین ممکن است برای آرام کردن نوزادان خود، پستانک را در عسل یا مواد قندی فرو ببرند. اگر این کار به یک عادت دائمی تبدیل شود، میتواند به پوسیدگی دندان ها منجر شود، بهویژه اگر بهداشت دهان و دندان مناسبی رعایت نشود.
این مقاله را از دست ندهید: پوسیدگی دندان و راه های پیشگیری و درمان آن
برای تقویت دندان های شیری کودکان در برابر اسیدها و حفاظت از دندانهای دائمی آنها در برابر پوسیدگی، توصیه میشود هر ۴ -۶ ماه یکبار دندان های کودکان را به روشهای مختلفی که در مقاله ” فلوراید تراپی دندان کودکان” ذکر شده است، فلوراید تراپی کنید.
راهکارهایی برای ترک عادت مکیدن پستانک یا انگشت مکیدن در کودکان
- شناسایی علت مکیدن پستانک یا انگشت: برای شناسایی دلایل مکیدن پستانک یا انگشت توسط کودک، ابتدا باید تحریککنندههای این رفتار را مشخص کنید که اغلب ناشی از استرس و اضطراب است. با کودک به شیوهای دوستانه گفتگو کرده و علتها و احساسات او را در این زمینه جویا شوید. اگر متوجه شدید که علت این رفتار از ترس یا اضطراب است، به جای تمرکز بر ترک عادت، روی آرام کردن کودک از طریق ارتباط چشمی، در آغوش گرفتن و فعالیتهای مشترک مانند بازی و تمرینات تنفسی تمرکز کنید. این روشها میتوانند به کاهش اضطراب کودک کمک کرده و باعث شوند به طور طبیعی از این عادت دست بکشد.

- محدود کردن زمان مکیدن پستانک: محدود کردن استفاده از پستانک به زمانهای خواب روشی مؤثر برای کمک به کودک در ترک تدریجی این عادت است. این رویکرد کودک را تشویق میکند تا فقط در زمانهای استراحت و خواب از پستانک استفاده کند که به کاهش وابستگی روزانه او به پستانک کمک میکند و در نهایت منجر به قطع کامل استفاده میشود.
- آموزش غیر مستقیم به کودک: استفاده از رسانههایی مانند فیلمهای عروسکی، کارتونها، برنامههای تلویزیونی مورد علاقه یا کتابهای کودکان میتواند به آموزش غیرمستقیم آنها درباره عواقب عادات بد کمک کند. این ابزارها فرصتی را فراهم میکنند تا کودکان بیشتر با پیامدهای عادات خود آشنا شوند و درباره ترک آنها فکر کنند. هنگام تماشای این برنامهها، میتوانید با کودک به گفتگو بپردازید و به روشی دوستانه مشکلات ناشی از این عادات را برای او توضیح دهید.
- افزایش آگاهی کودک نسبت به رفتار خود: به کودکتان کمک کنید تا از رفتارهای خود آگاهتر شود. گاهی اوقات کودکان حتی نمیدانند که انگشت خود را میمکند. با آگاه کردن او در مورد اینکه چه زمانهایی این کار را انجام میدهد، میتوانید به او کمک کنید تا به تدریج این عادت را ترک کند.
- استفاده از لاک تلخ: استفاده از لاک تلخ یکی از شیوههای شناخته شده برای کمک به ترک مکیدن انگشت است. با این حال، این روش همیشه توسط پزشکان توصیه نمیشود. لاک تلخ معمولاً برای کودکانی مناسب است که برای ترک این عادت انگیزه کمی دارند و به یادآوری فوری نیاز دارند.
- تشویق کردن کودک: برای ترغیب کودک به ترک عادتهای نامطلوب مثل مکیدن انگشت، استفاده از نمودار پیشرفت و امتیازدهی مفید است. هر بار که کودک پیشرفتی دارد، او را با ستارهها، استیکرها و جوایز دیگر تشویق کنید تا انگیزه بیشتری برای تغییر رفتار خود داشته باشد.
- استفاده ار محافظ انگشت: امروزه، انواع مختلفی از گاردها و دستکشهای محافظ انگشت شست برای جلوگیری از مکیدن انگشت توسط کودکان در دسترس است. برخی از این محافظها از پلاستیک سخت ساخته شده و برخی دیگر شبیه دستکش هستند. همچنین ابزارهای ارتودنسی خاصی وجود دارد که داخل دهان نصب میشوند تا از این عادت جلوگیری کنند. برای انتخاب بهترین گزینه، مشورت با پزشک اطفال یا دندانپزشک ضروری است.

- محدودیت فیزیکی مکیدن پستانک: در مواردی که سایر روشها کارساز نیستند، میتوان با استفاده از روشهایی مانند بریدن قسمت نوک پستانک به آرامی کودک را از استفاده آن، منصرف کرد.
- مشورت با پزشک: برای کمک به کودکتان در ترک عادت مکیدن پستانک یا انگشت ، بهتر است به پزشک یا دندانپزشک مراجعه کنید. این متخصصان میتوانند با توضیح عواقب این عادت، کودک را تشویق به ترک کنند.
با توجه به راهکارهایی که ذکر شد، توصیه میشود که والدین با صبر و حمایت، کودکان را در ترک عادت مکیدن پستانک یا انگشت یاری دهند. با ارائه حمایت عاطفی و فراهم آوردن محیطی آرام، کودکان میتوانند این تغییر را به آسانی و بدون استرس پذیرا شوند و به سمت رشد و پیشرفت حرکت کنند.
نتیجه گیری
در این مقاله عادت مکیدن پستانک و انگشت در کودکان زیر چهار سال بررسی شد و مشخص شد که این عمل میتواند در کمک به آرامش کودکان موثر باشد. با این حال، ادامهی این عادت پس از ۴ سالگی ممکن است باعث مشکلات دندانی شود. بنابراین بهتر است والدین از نکاتی مثل محدود کردن زمان استفاده از پستانک به زمانهای خاص، بهرهگیری از آموزش های مؤثر، مشورت منظم با دندانپزشک و بقیه مواردی که در بالا ذکر شد، استفاده کنند تا بتوانند به فرزندانشان در ترک این عادت کمک کنند و سلامت دهان و دندان آنها را تضمین کنند.
مسواکالا
سایت ما، با دستهبندی متنوعی از مطالب مرتبط با بهداشت دهان و دندان، ارائه دهنده راهنماییها و نکات مفید برای حفظ سلامتی دهان و دندان است.
