انواع ارتودنسی دندان: انتخاب مناسب ترین نوع ارتودنسی

آیا در انتخاب نوع ارتودنسی مناسب برای دندانهای خود دچار تردید شدهاید؟ در دنیای امروز، ارتودنسی تنها به بریسهای فلزی محدود نمیشود و گزینههای متنوعی برای اصلاح ناهنجاریهای دندانی ارائه میشود. از بریس های سنتی تا روشهای مدرنتر و کممشکلتر، هر کدام میتوانند مشکلاتی مانند کجی دندانها و فاصلههای زیاد را برطرف کنند. در این مقاله، به معرفی انواع مختلف ارتودنسی و بررسی مزایا و معایب هر کدام خواهیم پرداخت. این اطلاعات میتواند به شما کمک کند تا با آگاهی کامل، انتخاب بهتری داشته باشید و روند درمانی مؤثرتری را تجربه کنید. همراه ما باشید تا با انواع ارتودنسی و ویژگیهای آنها آشنا شوید.
آنچه در این مقاله میخوانید:
- ارتودنسی دندان چیست؟
- اهمیت درمان ارتودنسی
- انواع ارتودنسی دندان
- انواع ارتودنسی ثابت
- انواع ارتودنسی متحرک
- نتیجه گیری
فهرست مطالب
ارتودنسی دندان چیست؟
ارتودنسی دندان شاخهای از دندانپزشکی است که به اصلاح مشکلات فکی و دندانی میپردازد. هدف اصلی این درمان، تصحیح ناهنجاریهای دندانها و فکها، بهبود تراز دندان ها و عملکرد صحیح آنها و همچنین بهبود ظاهر لبخند است. متخصصان ارتودنسی با استفاده از دستگاههای مختلف مانند براکتها، سیمها و دیگر وسایل، دندانها را به تدریج به موقعیت صحیح خود منتقل میکنند. این درمان میتواند به رفع مشکلاتی نظیر دندانهای کج، فاصلههای نامناسب بین دندانها یا ناهماهنگیهای فکی کمک کند و به بهبود سلامت دهان و زیبایی لبخند فرد منجر شود.
۱) اهمیت درمان ارتودنسی
درمان ارتودنسی نقش کلیدی در ارتقاء سلامت دهان و زیبایی لبخند دارد. این روش با اصلاح ناهنجاریهای دندانی و فکی، نه تنها به تراز و چیدمان منظم دندانها کمک میکند، بلکه با بهبود عملکرد فک، جویدن و صحبت کردن را نیز تسهیل میبخشد. ارتودنسی میتواند از بروز مشکلات جدیتر دندانی و لثهای پیشگیری کند و همچنین به بهبود ظاهر لبخند و افزایش اعتماد به نفس فرد منجر شود.
بیشتر بدانید: چه کسانی به ارتودنسی دندان نیاز دارند؟
ممکن است پس از درمان های ارتودنسی متوجه زردی و تغییر رنگ دندانهایتان شوید؛ در این حالت، بهترین راه برای افزایش درخشندگی دندان ها، سفید کردن آنها است که بلیچینگ یکی از مؤثرترین روشها برای این کار است. به کمک بلیچینگ خانگی دنتیلایت، میتوانید به راحتی و بدون نیاز به دندانپزشک دندان هایتان را در خانه سفید کنید و لبخندی درخشان داشته باشید. برای اطلاعات بیشتر درباره بلیچینگ دنتیلایت کلیک کنید.
بیشتر بدانید: سفید کردن دندان ها پس از ارتودنسی
انواع ارتودنسی دندان
بریس های دندانی (براکت ها و سیم ها) شامل مدلهای مختلفی هستند که بهطور کلی به ۲ گروه ثابت و متحرک تقسیم میشوند که هرکدام از آنها شامل روشهای مختلفی میباشند.
انواع ارتودنسی ثابت:
ارتودنسی ثابت به تجهیزاتی گفته میشود که در طول دوره درمان در دهان باقی میمانند و نمیتوان آنها را بهطور مستقل خارج کرد. برای تنظیم و جابجایی این تجهیزات، نیاز است بهطور منظم به دندانپزشک خود مراجعه کنید. این ارتودنسیها شامل ۴ نوع ارتودنسی ثابت فلزی، سرامیکی، لینگوال و دیمون میباشند که در ادامه به توضیح هر کدام خواهیم پرداخت.
۱. ارتودنسی ثابت فلزی
ارتودنسی ثابت فلزی یا به اصطلاح بریس های فلزی سنتی، یکی از رایجترین و مؤثرترین روشها برای اصلاح دندانهای ناصاف و مشکلات بایت (ناهنجاری فکی) هستند که از استیل ضدزنگ ساخته شدهاند. این بریسها با استفاده از براکتهای (نگهدارندههای) فلزی و سیمهای قوسی که به سطح جلویی دندانها متصل میشوند، دندانها را به تدریج به موقعیتهای صحیح منتقل میکنند. براکتها با چسب مخصوصی به دندان ها چسبانده میشوند؛ سپس یک سیم قوسی از میان براکتها عبور میکند و توسط کشها محکم میشوند.
بریسهای فلزی به ویژه در میان کودکان و نوجوانان محبوب هستند و از آنها برای درمان مشکلات عمیقتر و ناهنجاریهای دندانی استفاده میشود. این بریسها معمولاً هر ۴ تا ۸ هفته یکبار، نیاز به مراجعه منظم به دندانپزشک دارند تا تنظیمات لازم بر روی سیمها انجام شود. در این روش، براکتها کاملاً بر روی دندان ها فیکس شده و هیچ فضای آزادی بین دندان و ابزار ارتودنسی وجود ندارد.

مزایای ارتودنسی ثابت فلزی:
- تاثیرگذاری و عملکرد بسیار بالا نسبت به روشهای دیگر
- هزینه مناسب در مقایسه با سایر روشهای ارتودنسی
- مناسب برای تمام سنین
- قابلیت درمان انواع ناهنجاری های فکی و نامرتبی های دندانی
- نیاز کمتر به همکاری بیمار (غیر از مراقبتهای بهداشتی)
- دقت در حرکت و تراز دندانها با تنظیمات دقیق
- دوام بالا
- شروع فوری درمان بدون نیاز به دوره انتظار
- سفارشیسازی رنگ برای کشها

معایب ارتودنسی ثابت فلزی:
- نیاز به مراقبت بیشتر و دقیقتر از دندانها (به دلیل براکت ها و سیم های ثابت) برای جلوگیری از تجمع باکتری و پوسیدگی.
- عدم حفظ زیبایی دهان و دندان
- دشواری در مسواک زدن و نخ دندان کشیدن.
- خطر تحریک و ناراحتی در دهان، به ویژه در ابتدای درمان.
- اجتناب از خوردن غذاهای سفت، چسبناک یا جویدنی برای جلوگیری از آسیب به بریسها.
بیشتر بدانید: انتخاب مسواک مناسب
۲. ارتودنسی ثابت سرامیکی
ارتودنسی سرامیکی نوعی ارتودنسی ثابت است که در آن از براکت های سرامیکی شفاف یا همرنگ دندان استفاده میشود. این براکتها عملکردی مشابه با بریسهای فلزی دارند؛ اما چون شفاف هستند، به زیبایی لبخند کمک میکنند و باعث افزایش اعتماد به نفس بیمار میشوند. ارتودنسی سرامیکی گزینهای مناسب برای افرادی است که ارتودنسی نامرئی (اینویزیلاین) یا بریسهای زبانی را که در ادامه توضیح خواهیم داد، مناسب نمیدانند و به دنبال یک روش مقرونبهصرفه، اما زیبا برای اصلاح دندانها و ناهنجاریهای فکی هستند.

مزایای ارتودنسی سرامیکی:
ارتودنسی ثابت سرامیکی از لحاظ مزایا و معایب مانند ارتودنسی ثابت فلزی است؛ با این تفاوت که براکتهای سرامیکی در این روش به دلیل همرنگ بودن با دندان، زیبایی لبخند را در طول درمان حفظ میکنند. در ادامه برخی از مزایا و معایب این روش را نسبت به ارتودنسی ثابت فلزی ذکر خواهیم کرد:
- ظاهری جذابتر به دلیل شفافیت یا همرنگ بودن براکتها با رنگ دندانها
- راحتی بیشتر و تحریک پذیری کمتر لثهها و گونهها
- دوام بالا؛ اما نه به اندازه بریس های فلزی
معایب ارتودنسی سرامیکی:
- کمی گرانتر از ارتودنسی ثابت فلزی؛ اما همچنان مقرون بهصرفهتر
- توجه بیشتر به بهداشت دهان و دندان نسبت به بریسهای فلزی، به دلیل بزرگتر بودن براکتهای سرامیکی و دام افتادن راحتتر غذا و همچنین لکهپذیر بودن آنها
- خراشپذیری و شکستگی بیشتر نسبت به بریس های فلزی و در نتیجه احتیاط بیشتر
- لکهپذیری
- زمان درمان طولانی تر نسبت به بریس های فلزی، به دلیل کمتر بودن قدرت و استحکام ارتودنسی سرامیکی
۳. ارتودنسی لینگوال یا پشت زبانی
بریس های لینگوال یا بریس های زبانی که در پشت دندانها نصب میشوند، یکی از تخصصیترین و کم رایجترین روشهای ارتودنسی ثابت هستند. این سیستم، مشابه ارتودنسی ثابت فلزی، از براکتها و سیمها برای صاف کردن تدریجی دندانها و تصحیح مشکلات تراز استفاده میکند؛ اما به دلیل قرارگیری در پشت دندانها، از جلو قابل مشاهده نیستند؛ این ویژگی باعث حفظ زیبایی لبخند و افزایش اعتماد به نفس میشود، بهویژه برای افرادی که نمیخواهند بریسهایشان در معرض دید قرار گیرد. ارتودنسی زبانی به صورت سفارشی برای هر بیمار ساخته میشوند و زمان درمان آنها معمولاً مشابه بریسهای فلزی است، با این تفاوت که نیاز به تخصص بالاتر برای نصب و تنظیم دارند.

مزایای ارتودنسی لینگوال:
- دیده نشدن براکتها و سیمها در طول درمان
- حفظ زیبایی دندانها و افزایش اعتماد به نفس
- طراحی و سفارشیسازی براکتها بر اساس ساختار و اندازه دندانهای بیمار، برای تناسب دقیق و راحتی بیشتر
- نتایج درمانی سریعتر نسبت به بریسهای فلزی
- مؤثر در اصلاح طیف وسیعی از مشکلات دندانی به دلیل طراحی سفارشی
معایب ارتودنسی لینگوال:
- مشکلات گفتاری در اوایل درمان، به دلیل قرارگیری سیمها و براکتها در پشت دندانها
- زخم شدن زبان
- محدودیت در استفاده برای همه دندانها
- نیاز به مراقبت و بهداشت زیاد نسبت به ارتودنسی ثابت فلزی، به دلیل قرارگیری بریسها در پشت دندان ها
- گرانتر از بریس های فلزی و سرامیکی به دلیل طراحی سفارشی و پیچیدگی نصب
- دسترس پذیری محدود
- نیاز به تخصص بیشتر
۴. ارتودنسی دیمون
ارتودنسی دیمون که به نام ارتودنسی خود تنظیم نیز شناخته میشود، نوعی ارتودنسی ثابت است که از براکتهای خاص با مکانیزم کشویی استفاده میکند. بر خلاف بریسهای فلزی سنتی که نیاز به تنظیم مکرر دارند، این براکتها به طور خودکار سیمها را در جای مناسب خود نگه داشته و دندانها را به تدریج صاف میکنند. این روش به دلیل قابلیت تنظیم خودکار، فشار کمتری به دندانها و فک وارد کرده و نظافت راحتتری دارد. ارتودنسی دیمون میتواند از جنس فلز یا سرامیک باشد و از آنجایی که در این ارتودنسی، براکتها کوچکتر و بدون نیاز به کش های ارتودنسی (باند های الاستیک) هستند، زیبایی بهتری دارند و تجمع باکتری در اطراف آنها کمتر است.

مزایای ارتودنسی دیمون:
- زمان درمان کمتر در مقایسه با سایر ارتودنسی های ثابت به دلیل تکنولوژی تنظیم خودکار بریسها.
- نیاز کمتر به معاینه و تنظیمات بریس ها توسط دندانپزشک به دلیل قابلیت تنظیم خودکار.
- صرفهجویی در هزینه و زمان به دلیل مراجعه کمتر به مطب دندانپزشکی.
- نظافت راحتتر به دلیل عدم نیاز به کش های ارتودنسی و آزادی بیشتر براکتها.
- کاهش درد و ناراحتی به دلیل فشار کمتر بر دندانها و فک.
- کاهش تجمع باکتریها و خطر بروز پوسیدگی دندان به دلیل استفاده نکردن از کشهای ارتودنسی
- ظاهری زیباتر نسبت به بریسهای فلزی به دلیل کوچکی و برجستگی کمتر براکت ها
معایب ارتودنسی دیمون:
- هزینه بالاتر در مقایسه با ارتودنسی ثابت فلزی و سرامیکی
- دسترسی محدود به بریسهای دیمون و متخصصین ارتودنسی در این شاخه
- نتایج بهبود یافته اما نه همیشه سریعتر از سایر روشها
- نیاز به تخصص و تجربه بیشتر از جانب دندانپزشک
انواع ارتودنسی متحرک
ارتودنسی متحرک برای اصلاح ناهنجاریهای کوچک و جزئی دندان ها استفاده میشود و دوره درمان آن معمولاً کوتاهتر از روشهای ثابت است. در این روش، بیمار میتواند بدون نیاز به مراجعه به دندانپزشک، ارتودنسی را از دهان خود خارج کرده و دوباره به آن متصل کند؛ اما باید توجه داشته باشد که فقط در زمان غذاخوردن آن را از دهان خود خارج کند. خارج کردن زیاد ارتودنسی متحرک از دهان، باعث طولانی شدن زمان درمان میشود. بنابراین این روش نیاز به مسئولیت بیشتری در استفاده صحیح برای رسیدن به نتیجه مطلوب دارد. این نوع ارتودنسی با استفاده از قالبگیری سفارشی ساخته میشود و به تصحیح نامرتبی دندانها کمک میکند.ارتودنسی های متحرک انواع مختلفی دارند که مهمترین آن، اینویزیلاین یا ارتودنسی شفاف است؛ ولی ارتودنسی فانکشنال، پلاک نگهدارنده زد اسپرینگ و پلاک نگهدارنده هالی نیز نوعی از ارتودنسی متحرک هستند.
مزایای ارتودنسی متحرک:
- امکان برداشتن و قرار دادن ارتودنسی، بدون نیاز به مراجعه مداوم به دندانپزشک
- نظافت و رسیدگی آسان تر و سریع تر
- هزینه کمتر نسبت به ارتودنسی های ثابت
- مناسب برای مشکلات خفیف دندانی به دلیل فشار کمتر به دندان ها
- راحتتر از ارتودنسی های ثابت به دلیل نداشتن هیچگونه سیم و براکتی
- زمان درمان کوتاه (۳ تا ۱۵ ماه)
معایب ارتودنسی متحرک:
- بروز لکه و تغییر رنگ با گذشت زمان
- امکان گم شدن یا آسیب دیدن ارتودنسی به دلیل قابلیت برداشتن آن
- مناسب نبودن برای ناهنجاری های شدید و پیچیده
- نیاز بیشتر به همکاری بیمار برای اطمینان از استفاده منظم و صحیح
- تاثیرگذاری کمتر برای سنین بزرگسال به دلیل کامل شدن رشد استخوان ها
۱. ارتودنسی نامرئی یا شفاف
ارتودنسی شفاف یا بریس شفاف (اینویزیلاین) یکی از محبوبترین نوع ارتودنسی متحرک است که با استفاده از الاینرهای شفاف و سفارشی، دندانها را به آرامی به موقعیت دلخواه منتقل میکند. این الاینرها که از پلاستیک شفاف و نازک ساخته شدهاند، هر چند هفته یکبار تعویض میشوند تا پروسه صافسازی دندانها به صورت مداوم ادامه پیدا کند. اینویزالاین تقریباً نامرئی و قابل برداشتن است، بنابراین میتوانید قبل از خوردن یا مسواک زدن آن را خارج کنید. این ویژگیها اینویزالاین را به یک گزینه راحت و محبوب برای صاف کردن دندانها تبدیل کرده است.

مزایای ارتودنسی نامرئی:
مزایا و معایب این روش ، مشابه ارتودنسی متحرک است، ولی با تفاوتهای جزئی:
- نامرئی بودن
- حفظ زیبایی و اعتماد به نفس بیمار
- مناسب برای بزرگساان با مشکلات خفیف تا متوسط
معایب ارتودنسی نامرئی:
- گرانتر از ارتودنسی ثابت فلزی و سایر ارتودنسی های متحرک به دلیل تعویض دورهای و تکنولوژی ساخت دقیقتر
۲. ارتودنسی فانکشنال
پلاکهای فانکشنال نوعی از ارتودنسی متحرک هستند که برای اصلاح مشکلات مربوط به موقعیت و تناسب فکها به کار میروند. این دستگاهها بیشتر برای کودکان و نوجوانان در دوران رشد تجویز میشوند و به طور فعال به تغییر موقعیت فکها کمک میکنند. پلاکها باید به طور مداوم استفاده شوند تا تأثیر مطلوب داشته باشند.

مزایای پلاکهای فانکشنال:
- اصلاح موقعیت فکها و بهبود تناسب آنها با یکدیگر
- جلوگیری از نیاز به کشیدن دندانها در آینده
- پیشگیری از مشکلات تنفسی و درد مزمن در فک
- تغییر ظاهر چهره به دلیل تغییر موقعیت فک
معایب پلاکهای فانکشنال:
- نیاز به همکاری فعال و مستمر بیمار برای استفاده دائمی از دستگاه
- احتمال بروز مشکلات تکلمی در ابتدای استفاده
- نیاز به مراجعات منظم به دندانپزشک برای تنظیم و بررسی پیشرفت درمان
- کاربرد محدود در بزرگسالان
۳. پلاک نگهدارنده زد اسپرینگ
پلاکهای Z شکل به عنوان یکی از انواع پلاکهای متحرک، برای رفع بینظمیها و ناهنجاریهای دندانی استفاده میشوند. این نوع پلاک برای جلو کشیدن دندانهایی که عقبتر قرار گرفتهاند، مناسب است و با استفاده صحیح میتوان به جلو آوردن و منظم کردن این دندانها کمک کرد.
مزایای پلاک نگهدارنده زد اسپرینگ:
- پنهان شدن کامل در دهان
- مؤثر در جلو کشیدن دندانهای عقب رفته
- قابلیت استفاده از پلاک برای درمان موضعی یک یا چند دندان
معایب پلاک نگهدارنده زد اسپرینگ:
- فراموشی استفاده و مراقبت از پلاک به دلیل نامرئی بودن
- وابستگی نتیجه درمان به استفاده مستمر و دقیق

پلاک نگهدارنده هالی یا ریتینر
پلاک نگهدارنده هالی یا ریتینر، نوعی ارتودنسی متحرک است که بعد از اتمام دوره ارتودنسی ثابت به منظور حفظ نتایج به دست آمده و جلوگیری از بازگشت دندانها به حالت اولیه، استفاده میشود. این دستگاه که شامل سیم فلزی و پلاستیک میباشد، به دور دندانها قرار گرفته و آنها را در موقعیت صحیح نگه میدارد. استفاده مداوم و دقیق از ریتینر، طبق دستورالعملهای ارتودنتیست ضروری است تا دندانها در مکان جدید خود ثابت بمانند و فرایند بازسازی بافتهای نگهدارنده دندان به خوبی صورت گیرد.

مزایای پلاک نگهدارنده ریتینر:
- جلوگیری از بازگشت دندانها به حالت اولیه
- حفظ وضعیت منظم دندانها
- فراهم کردن فضا برای رشد دندانهای دائمی
- قابلیت برداشتن در زمان غذا خوردن و بهداشت دهان
معایب پلاک نگهدارنده ریتینر:
- فراموشی گذاشتن مجدد پس از برداشتن
- احتمال گم شدن، به ویژه برای کودکان
- آسیبپذیری به دلیل ماهیت متحرک
- افزایش ترشح بزاق
- رشد باکتری در صورت عدم نظافت مناسب
نتیجه گیری
انتخاب مناسبترین روش ارتودنسی بر اساس شدت ناهنجاریهای دندانی، سن، نیازهای زیبایی و سبک زندگی بیمار متفاوت است. برای مثال، بریسهای فلزی ثابت معمولا برای مشکلات پیچیده مناسباند، در حالی که بریسهای سرامیکی برای ظاهری زیباتر و بریسهای لینگوال برای دیده نشدن در موقعیتهای عمومی ایدهآل هستند. ارتودنسیهای متحرک مانند اینویزالاین نیز برای تصحیحات خفیف تا متوسط کاربرد دارند. بنابراین بهتر است برای انتخاب بهینهترین روش، با یک دندانپزشک بر اساس نیاز و شرایط خودتان مشورت کنید تا بتوانید بهترین گزینه را انتخاب کنید.
مسواکالا
سایت ما، با دستهبندی متنوعی از مطالب مرتبط با بهداشت دهان و دندان، ارائه دهنده راهنماییها و نکات مفید برای حفظ سلامتی دهان و دندان است.
